İşletmelerde Muhasebe Bilgi Sistemlerinin Rolü |

İşletmelerde Muhasebe Bilgi Sistemlerinin Rolü

Teknoloji fırtınasının endüstri alanında tetiklediği gelişmeler gerçekten heyecan verici. Üretim, tedarik ve satış gibi süreçlere dair yürütülen işlerin operasyonel anlamda iyileştirilmesi ile verimliliğin artırılması amacıyla yapılan tüm çalışmaların ve bağlı yatırımların geri dönüşümünün mali ve finansal açıdan analiz edilmesi büyük önem taşımaktadır. Örneğin bir işletmede sadece üretim hattının verimliliğini artırmak özelinde adımlar atmak veya sadece satışları artırmak adına yeni teknolojilere yatırım yapmak yalnızca söz konusu departmanı ilgilendiren bir durum olamadığından alınacak kararların ve atılacak adımların işletmenin bütününe etki edeceğini hesaba katmak gerekir.

İşte bu “hesaba katmak” yaklaşımı aslında doğru hesaplamalar ve doğru ön görüler ile karar vermek gerektiğini ifade etmektedir. Bunun için öncelikle süreçlere, veriye ve bilgiye hâkim olunmalıdır. Bu sebeple işletmelerde muhasebe bilgi sistemi ile yönetim muhasebesi raporlama alt yapısı iyi kurgulanmalıdır. İyi kurgulanmış muhasebe bilgi sistemi ve yönetim muhasebesi raporlama alt yapısı sayesinde işletme yöneticilerinin ön görü ve planlama etkinlikleri artacaktır. Bu sayede atılacak adımlar verimlilik den öte, karlılık ve sürdürülebilirlik çizgisine doğru ilerleme sağlayacaktır.

Günümüzde birçok işletme ve özellikle belli bir hacme ulaşmış olanlar sahiplerince değil profesyonel yöneticilerce yönetiliyor. Söz konusu yönetim şeklinin yaygınlaşması ile birlikte yöneticilerin karar ve tasarruflarına emanet edilen işletme kaynaklarının ne şekilde sarf edildiği konusu önemi kazanmaya başladı. Sahipleriyle birlikte işletme ile ilişki içerisinde bulunan çalışanlar, borç verenler, yatırımcılar, yatırım yapmak isteyenler ve kamu gibi diğer çıkar grupları da işletmenin kaynak kullanımı ve performans analizleri gibi konular hakkında eskiye oranla daha fazla ve detaylı bilgi ister duruma geldiler. Bahsedilen bilgiye olan ihtiyacın artarak devam ettiği şu dönemde, işletmeler verinin ve anlam içeren bilginin kaynağı olan sistemlerini güçlü, çevik ve güvenli hale getirmeleri kaçınılmaz.

Şirketlerde tüm organize faaliyetlerden verilerin toplanması, izlenmesi, sınıflandırılması, özetlenmesi prosedürleri, finansal olayları görüntülemek ve değerlendirmek gibi işlemler Bilgi Teknolojisi tarafından yürütülür. Muhasebe yönetim sisteminde, bilgi teknolojileri ve muhasebe kayıtlarını kullanan uzman ve yöneticiler, işlemsel muhasebe sistemi bilgileri ve iç finansal raporlama sistemi ile operasyonları hakkında bazı bilgiler toplarlar. Muhasebe bilgi sistemi yöneticilerin maliyet fayda analizi ile kontrol edilebilir olayları, kontrol edilemeyen olaylardan ayırt etmesine olanak tanır. Muhasebe bilgi sistemi, yönetim bilgi sistemi teknolojisini oluşturan otomatik bir bilgi sistemidir. Muhasebe bilgi sisteminin kendisi de birçok alt bileşen, disiplin ve daha küçük sistemlerden oluşan bir yapıya sahiptir. Bir bilgi sistemi olarak muhasebe, giderek büyüyen ve karmaşık hale gelen işletmelerde kendisinden beklenen işleve bağlı olarak değişen beklentilere ve süreçlere göre şekillendirilir. Bazı işletmelerde muhasebe sistemi, yasal düzenlemelerin karşılanmasına yeterli düzeyde bilgi üretecek biçimde konumlanırken, bazı işletmelerde ise işletme ile ilgili olan tüm grupların bilgi ihtiyacını karşılayacak düzeyde geniş bir bakış açısı ile kurgulanır.

Organizasyonun her şubesinde finansal faaliyetler bulunur. Son zamanlarda imalat teknolojisi ve üretim modellerine göre maliyet yapılarının ve modellerinin geliştirilmesi gerektiği üretim yapan firmalar için ihtiyaç olarak değerlendirilmektedir. Bu noktada maliyet yönetimi ve raporlamasının önemi ortaya çıkmaktadır. Geleneksel sistemlerin maliyet ve kontrol muhasebesi ile kullanılması günümüz şartları için yeterli değildir. Kaynak tüketim muhasebesi, 2000’li yılların başından itibaren gündeme gelen yeni bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, Faaliyet Tabanlı Maliyetleme’ nin avantajlarını kullanan ve Alman Maliyet Muhasebesi’ nin kaynaklara bakış açısıyla entegre edilen bir yaklaşım olup, maliyetlerin temelinin kaynaklar olduğunu kabul eder. Bu sayede kullanılmayan âtıl kapasitenin izlenebilmesi, amortismanların takibi, yerine koyma maliyetleri ile birlikte Kar/Zarar tablosu gibi karar almayı etkileyecek kritik başlıklara dair önemli bilgilere erişim mümkün olabilmektedir. (Aydın, K. 2021).

İşletmeler dünya pazarlarında faaliyet göstermeye başladıklarında, diğer ülkelerin yasal düzenlemelerine, toplumsal kurallarına ve duyarlılıklarına uygun şekillerde iş yapmak ve hesap vermek gibi durumlar karşılarına çıkmaktadır. Çok uluslu şirketlerin faaliyetlerindeki artışla birlikte uluslararası finansal raporlama ve denetim standartları gibi uluslararası ortak bir işletme dilinin yaygınlaştırılmasına katkı sağlayan çabaların artmasıyla birlikte kurumsal yönetimin etkinliğinin alt sistemler ile artırılması ve küresel ölçekte bir sistemler bütünü oluşturma yaklaşımının geliştiği gözlenmektedir.

Muhasebe sisteminde elde edilen bilgiler (Doğan, 2016):

  • Yönetim aracıdır: Bilginin yönetimi yönlendiren temel güç olması nedeniyle, yeterli ve sürekli bilgi akışı olmadan yönetimin doğru kararlar alması mümkün değildir. Muhasebe bilgisi, yatırım, tedarik, üretim, satış ve finansman kararlarının alınmasında, işletmenin geleceğine ilişkin tahminlerde bulunulmasında yardımcı olur ve planlamaya katkıda bulunur.
  • Denetim aracıdır: İşletme yönetiminin başarısının değerlendirilmesini ve yönetimin
    denetlenmesini sağladığından, muhasebe, işletme sahipleri için de bir denetim aracıdır.
  • Bilgi aracıdır: Gerçekleşen işlemleri kaydederek yazılı bellek olma görevini yerine getirir. Ayrıca, ürettiği raporlar ile çok geniş bir kesime işletme hakkında yararlı bilgiler sağlar.

Etiketler:
sosyal medyada paylaş